Türkiye’de toplam nüfusun yaklaşık %2,5’ine kronik böbrek hastalığı (KBH) tanısı konmuşken, tanı almayan hastalarla birlikte bu oranın %11,7’ye ulaştığı tahmin ediliyor. Uzmanlar, 2027 yılına kadar bu oranın %12,3’e çıkacağına dikkati çekiyor.
Türk Nefroloji Derneği (TND) ve bir ilaç firması tarafından hazırlanan “Sağlıklı Böbrek, Sağlıklı Hayat” raporu, Türkiye’deki böbrek sağlığına ilişkin önemli verileri ortaya koydu. Rapor, kronik böbrek hastalığının giderek yaygınlaştığını ve sağlık sistemi üzerindeki yükünü net bir şekilde gözler önüne serdi.
TANI VE TEDAVİ YAPILMADIKÇA BÖBREK HASARI HIZLA İLERLİYOR
Raporda, tanı almadığı için tedavi edilmeyen KBH hastalarında, böbrek hasarının hızla ilerleyebileceği vurgulanırken, bunun kardiyovasküler komplikasyonlara sebep olabileceği ve ölümle sonuçlanabileceği belirtildi. Kronik böbrek hastalığının, 2040 yılına kadar dünya genelinde beşinci en büyük ölüm nedeni olmasının beklendiği bilgisi verildi.
Hastalığın maliyetlerine ilişkin verilere de yer verilen rapor, Türkiye’de 2022 yılında toplam sağlık harcamalarının %5,76’sının böbrek yetmezliği hastalarının tedavi, diyaliz ve böbrek nakli masraflarından oluştuğunu kaydetti. Bu oranın, 2027 yılı itibarıyla %6,34’e yükseleceği öngörülüyor.
KBH ve renal replasman tedavisinin (RRT) doğrudan maliyetinin 2022 yılında 4,58 milyar dolara ulaştığı, bu rakamın 2027 yılında 5 milyar doları geçebileceği ifade edildi.
Raporda sağlık sisteminin karşılaştığı artan mali yükün yanı sıra, KBH’nin hastaların ve ailelerinin yaşam kalitesini olumsuz etkilediği, depresyon ve anksiyete gibi psikososyal sorunlara yol açtığına da dikkat çekildi. Bu olumsuz etkiler, KBH’nin erken tanısı ve ilerlemesinin önlenmesi için tarama programlarının gerekliliğini vurguladı.
“KALP YETERSİZLİĞİ NEDENİYLE ÖLÜMLERİ ARTIRIYOR”
Kronik böbrek hastalığı, sessiz ilerleyen bir hastalık olarak tanımlanıyor. Türk Nefroloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Aydın Türkmen, “KBH dünya nüfusunun %10’undan fazlasını etkiliyor. Ülkemizde ise her 7 yetişkinden birinin kronik böbrek hastası olduğu tahmin ediliyor. Ancak KBH’deki erken evre belirtileri genellikle belirgin değil veya hiç yok. Bu nedenle, birçok hastanın hastalığı fark etmeksizin tanısız kalma riski var. KBH, kardiyovasküler hastalık, hipertansiyon ve tip 2 diyabet gibi birden fazla morbidite ile ilişkilidir. KBH’ye erken müdahale edilmemesi, kalp yetersizliği nedeniyle ölümleri artırıyor. Oysa hastaların daha erken evrede saptanıp tedavi edilmesi, böbrek yetmezliğini önleyebilir ve kardiyovasküler riskleri azaltabilir.” ifadelerini kullandı.
Son dönem böbrek yetersizliğinin en etkili tedavi yönteminin böbrek nakli olduğunu dile getiren Türkmen, “Türkiye’de böbrek nakli, 70’ten fazla merkezde başarıyla gerçekleştiriliyor. Bu alanda dünya ve Avrupa’da önemli bir konumdayız. Ancak, yıllardır nakil oranımız %20 civarında kalıyor. Canlı donörler için çapraz nakil programları geliştirmek üzere derneğimiz çalışmalarını sürdürmektedir.” dedi.
“ÜLKEMİZDE HİPERTANSİF OLDUĞUNUN FARKINDA OLMAYANLARIN ORANI YAKLAŞIK %46”
Türk Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Şükrü Ulusoy, “Hipertansiyon, önlenebilir kardiyovasküler hastalıkların ve tüm nedenlere bağlı ölümlerin başlıca sebeplerinden biridir. Kalp, böbrek, beyin ve göz damarlarına verdiği hasarlar, önemli organ yetersizliklerine yol açmaktadır. Türkiye’de 18 yaş ve üzeri erişkinlerde hipertansiyon sıklığı %30,3’tür. Hipertansiyonu sorunlu kılan unsurlardan biri, hastalığın belirti vermemesi ve bu konudaki farkındalığın düşük olmasıdır. Ülkemizde yapılan araştırmalara göre, hipertansif olduğunun farkında olmayanların oranı yaklaşık %46’dır. Hipertansiyon, son dönem böbrek yetmezliği nedeniyle diyalize girenler arasında en yüksek ikinci neden olmaktadır.” ifadelerini kullandı.
Diyabetin, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde artan bir sağlık sorunu olduğunu vurgulayan Türk Nefroloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Özkan Güngör, “Diyabet, kronik böbrek hastalığının en yaygın nedenidir. Türkiye’de 2023 verilerine göre diyalize giren hastaların %34’ünde neden diyabetik böbrek hastalığıdır. Diyabetik böbrek hastalığının erken belirtilerinden biri, idrarla protein atılımının artışıdır. Bu durum zamanla artarak böbrek yetmezliğine yol açar. Diyabetik hastalarda böbrek hastalığı açısından düzenli tarama yapılması ve iyi glisemik kontrol sağlanması oldukça önemlidir. KBH’nin en sık görülen nedenleri arasında diyabetin yanı sıra glomerüler böbrek hastalıkları ve hipertansiyon da vardır. KBH sessiz bir hastalıktır ve farkındalığı oldukça düşüktür. Türk Nefroloji Derneği tarafından yapılan Türkiye Kronik Böbrek Hastalığı Prevalans Çalışması’na göre, ülkemizde KBH farkındalığı %5,7 olarak belirlenmiştir. Bu durum, Türkiye’de 10 milyonun üzerinde KBH’li birey bulunduğunu göstermektedir ve sorunun boyutunun tahmin edilenden fazla olduğunu ortaya koymaktadır. KBH hastalarının daha erken tespit edilip tedavi edilmesi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatarak son dönem böbrek yetmezliğini önleyebilir.” diye konuştu.
“FARKINDALIĞIN ARTIRILMASINI İSTİYORUZ”
Rapor ile ilgili değerlendirme yapan Ecz. Serkan Barış, “Kronik böbrek hastalığı, ülkemizde ciddi bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. KBH’nin sağlık sistemi üzerindeki yükü giderek artmaktadır. Bu durumu tersine çevirmek için çok yönlü ve paydaşlı stratejiler geliştirmek zorundayız. Sağlıklı bir sistem için öneriler geliştirmeyi amaçladığımız bu rapor ile, böbrek hastalıklarının önlenmesi ve erken teşhisinin önemine dikkat çekerek, toplum, hekimler ve politika yapıcılar arasında farkındalığı artırmayı hedefliyoruz. Sadece tedavi çözümleri geliştirmekle kalmayıp, sağlıkta eşitliğe katkıda bulunmayı da misyonumuz olarak görüyoruz. Bu bağlamda, Türk Nefroloji Derneği gibi değerli paydaşlarımızla iş birliği yaparak KBH konusunda kamuoyunu bilinçlendirme çalışmalarına katkı sağlamaktan memnuniyet duyuyorum. Tüm paydaşlarımızla sağlıklı bir toplum yaratmak için birlikte çaba sarf etmeye devam edeceğiz.” şeklinde konuştu.
