Uzun süreli Covid-19 geçiren bireylerde demans riski beş kat artmaktadır. Bu kişilerin 70 yaşına ulaşmadan demansa yakalanma olasılığı dikkat çekici bir durum olarak öne çıkıyor. Peki, Covid-19 beyin üzerinde hangi etkilere yol açıyor? NTVRadyo’dan Zeynepgül Alp, Doktor Bana Doğruyu Söyle programında bu soruları Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken’e yöneltti.
Amerika’da Teksas Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen yeni bir araştırma, Covid-19’u ağır geçiren 57 yaş üzeri bireylerde erken Alzheimer riski ile 70 yaş ve üzeri bireylerde demansın beş kat daha arttığını ortaya koydu. Peki, Covid-19 beyin fonksiyonlarını nasıl değiştiriyor? Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken, dünya genelinde 700 milyondan fazla Covid-19 vakasının olduğunu ve uzun Covid etkilerinin anlaşılmasının önem taşıdığını belirtti. “Covid-19 enfeksiyonu sonrasında yaklaşık %10 ila %35 arasında bir kesimde uzun Covid etkileri gözlemleniyor” diyen Örken, bu etkilerin bazen hafif olabileceği gibi bazı hastalarda ciddi bilişsel bozulmalara yol açabileceğini ifade etti.Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken, Covid-19’un beyin üzerindeki etkilerini şu şekilde açıklıyor: “Bazı bireylerde bu etkiler kısa süreli ve hafif olabilirken, diğer kişilere kalıcı bilişsel bozulmalar yaşatabiliyor. Covid-19 ve nörodejenerasyon arasında biyolojik bir etkileşim mevcut. Enfeksiyon geçirenlerde nörodejeneratif biyomarker seviyelerinde artış gözlemleniyor. Ek olarak bağışıklık tepkilerinin santral sinir sistemine zarar verebileceği düşünülüyor. Daha önce İngiltere beyin biyobankasından elde edilen verilerde, limbik ve koku alma yollarında beyin hacminin küçüldüğü izlenmişti. Bu da koku alma bozukluğu ile bilişsel etkilenmenin aynı sendromik spektrumda yer alabileceğini düşündürtüyor.” Çalışma, Arjantin, Kanada, Şili, Yunanistan, Hindistan, İtalya, Rusya ve İngiltere’den 3537 bireyi kapsıyor. Bu grubun 2105’i enfekte, 1432’si ise kontrol grubunu oluşturuyor. Mental testler uygulandığında, genç ve orta yaşlı bireylerde dikkat bozukluğu tespit edilirken, yaşlı bireylerde bellek, dil ve yürütme işlevlerinde azalma olduğu gözlemlendi. Bu durum, yaşa bağlı bilişsel fonksiyonlardaki bozulmaya ve ağır Covid geçirenlerde koku alma bozukluğu yaşayanlarda daha belirgin bilişsel bozulmalara işaret ediyor.Prof. Dr. Örken, “Bu enfeksiyon ile nörodejenerasyon arasındaki biyolojik etkileşim söz konusu. Bağışıklık tepkileri santral sinir sistemine zarar verebiliyor. Ayrıca, beyin hacminde küçülmeler de gözlemlendi.” dedi. Yapılan başka bir araştırma, Covid geçirenler üzerinde yapılan nöropsikolojik testlerin dikkat çekici sonuçlar verdiğini ortaya koydu. Özellikle yaşlı bireylerde bellek, dil ve yürütme işlevlerinde bozulmalar saptandı.Ağır Covid-19 geçiren bireylerin bellek, dil becerileri ve dikkat alanında sorunlar yaşadığını belirten Prof. Dr. Örken, “Bellek, Alzheimer hastalığı ile ilişkili olarak ilk bozulan süreçlerden biri. Bu nedenle ağır Covid geçiren kişilerin, unutkanlık yaşıyorlarsa mutlaka izlenmesi gerekiyor.” ifadelerini kullandı. Ayrıca, “Bu çalışmada sözel akıcılıkta belirgin bozukluk tespit edilmiştir. Konuşurken kelime bulma ve isim bulma, etkilenen alanlardan bir tanesidir. Bu tür sorunları olan Covid geçirmiş bireylerin izlenmeleri gerektiği önemlidir.” şeklinde konuştu.Prof. Dr. Örken, “Bu tür yakınmaları olan bireylere nöropsikolojik testler uygulayarak durumları değerlendirilmelidir ve gerektiğinde tedaviye başlanmalıdır. Test sonuçları doğrultusunda, kişinin belleği, dikkati ve sözel akıcılığı değerlendirilecektir.” dedi. Covid-19 sonrası Alzheimer veya demans şikayetlerinin artıp artmadığıyla ilgili sorulara ise, “Bunu epidemiyolojik açıdan değerlendirmek zor. Ancak, yapılan araştırmalar, özellikle yaşlı popülasyonda, birçok nedenden demansı tetikleyebileceğini göstermektedir.” yanıtını verdi.Son dönemde Galler’deki bir çalışma, zona aşılarının özellikle kadınlarda demans riskini azaltabileceğini ortaya koydu. Prof. Dr. Örken, bu araştırmanın ilgi çekici olduğunu, ancak kullanılan aşının canlı zayıflatılmış aşı olduğunu vurguladı. Yeni nesil aşıların bu etkinin geçerliliği hakkında kesin bir bilgi olmadığını belirtti.Beyin sağlığını korumada beslenmenin rolü büyük. Prof. Dr. Örken, “Akdeniz tipi diyet, beyin sağlığını korumak ve demansı önlemek için son derece etkili bir yöntemdir.” dedi. Sağlıklı bir beslenme şeklinin, Alzheimer gibi dejeneratif hastalıklar için de koruyucu bir faktör olduğunu vurguladı. Bu bağlamda Covid-19’un uzun vadeli etkileriyle başa çıkmak ve beyin sağlığını korumak için zamanında farkındalığın artırılması oldukça önem arz etmektedir. Unutkanlık, dil bozuklukları ve bellek problemleri yaşayan Covid-19 hastalarının mutlaka nöroloji uzmanına başvurması gerektiği uzmanlar tarafından vurgulanan kritik bir nokta olmaktadır.
Haber Cephesi - Türkiye'den ve Dünya'dan Son Dakika Haberleri ayrıcalıklarından yararlanmak için hemen giriş yapın veya hesap oluşturun, üstelik tamamen ücretsiz!
